پرورش ملکه زنبور عسل کارنیکا

چگونگی ساخته شدن سلول ملکه:

چند ساعت بعد از خارج ساختن ملکه از کندو یا بی ملکه کردن کندو، ساخت ته فنجان های سلول ملکه در اطراف لاروهای جوان کارگر همراه با افزایش قابل ملاحظه غذای لاروی آغاز می شود.

بعد از ۲ الی ۳ روز این تغییر حجرات کارگری به سلول ملکه بطور بارز محسوس می گردد و به همین دلیل وقتی که نسلی برای پرورش ملکه به کندوهای بی ملکه می دهند، کنترل شاخون سازی در روز سوم انجام می شودشکل۱-۱.

شکل ۱-۱- نمایش تغییر حجرات کارگری به شاخون توسط زنبوران

پرورش ملکه زنبور عسل کارنیکا

بطور کلی شکی در این مسئله وجود ندارد که قدرت کلنی های پرستار عامل مهمی در پرورش ملکه بوده و همچنین کاملاً روشن شده که قدرت یک کلنی متناسب با شرایط اکولوژی محیطی (یعنی حرارت، صاف بودن هوا و مواد غذایی اعم از گرده عسل) آن می باشد.

همچنین هر پرورش دهنده ملکه، میبایستی عسل و گرده ذخیره و بموقع در اختیار کلنی ها بگذارد زیرا مسلم شده است که ورود شهد به کلنی یا تحریک زنبورها بوسیله شربت تاثیری مستقیم در پرورش ملکه دارد.

برای خرید ملکه کارنیکا با شماره تماس : ۰۹۱۴۲۳۲۸۰۱۴به مدیریت : شهبازی تماس بگیرید. اطلاعات بیشترقیمت کلیک کنید.

نقش نژادها در پرورش ملکه:

بعضی از نژادهای زنبور عسل برای پرورش ملکه خیلی بهتر از نژادهای دیگر هستند. مناسب بودن نژاد در درجه اول مربوط به تولید ژله رویال است. البته عقاید مختلفی در این مورد وجود دارد.

به عقیده یکی از دانشمندان (۱۹۵۷) نژاد قفقازی (Caucasian) برای پرورش ملکه بهتر از نژادهای سیاه محلی می باشد و دانشمندان فرانسوی، نژاد ایتالیایی (Italian-Race) را از نقطه نظر پرستاری جهت پرورش ملکه ضعیفتر از سایر نژادها میدانند، به عقیده فیلیپس ولیدلا (متخصصین آمریکائی) نژاد کارینولی (Carniolan) از نقطه نظر پرستاری خیلی بهتر از نژاد قفقازی و ایتالیایی می باشد.

به عقیده کلینک (۱۹۵۶ ، Klink) در فرانسه نژاد کارنیولی بهتر از نژاد سیاه اروپائی برای تولید ژله رویال به منظور اهداف تجاری است ولی در آلمان زنبورداران غربی این عقیده را ندارند که نژاد کارنیولی برای پرورش ملکه خیلی بهتر هستند.

روتنر دانشمند آلمانی ادعای آنها را آزمایش کرده و به این نتیجه رسیده که عمل هیبریداسیون با بروزهتروزیس آمیخته های مناسبی برای پرورش ملکه بوجود می آورد. کرال (۱۹۷۶ , Krol) گزارش می دهد که آمیخته ای از نژادهای محلی به مقدار ۲۶% با نژاد قفقازی ۷۶% و کارنیولی ۸۳% نتیجه خوبی می دهد.

اصولاً تشخیص مناسب بودن یک نژاد برای یک منطقه بدون تاثیر فاکتورهای محیطی نمی تواند درست باشد چون که محیط در تکثیر و توارث ملکه ها تاثیر دارد. در بررسی ساده دو نژاد کارنیولی (A.M.Carnica) و نژاد سیاه اروپائی (A.M.Mellifica) در کشورهای اروپائی تنوع فراوانی مشاهده شده است بطوریکه این دو نژاد از نقطه نظر رفتاری با هم متفاوت بوده اند که این مسلماً اثر محیط بوده است.

محیط در رفتار و رنگ زنبور تغییراتی بوجود می آورد با تغییر محیط در طول خرطوم نژاد قفقازی تغییراتی بوجود آمده است. بطور کلی با عوض کردن محیط در اندازه پر، غدد موم ساز، پا (Tarsus از سبد گرده به پائین) ، طول موها و تعداد لوله های تخمدان حشره تغییراتی مشاهده شده است.

تاثیر آب و هوا در پرورش ملکه و پیدا کردن بهترین زمان برای پرورش ملکه در هر منطقه:

عقیده متخصصین اصلاح نژاد زنبور بر آن است که آب و هوای بد برای پرورش ملکه مناسب نمی باشد. البته شرایط اکولوژی بد برای رشد نباتات شهدخیز نیز نامناسب است.

در گزارش ذکر شده است که هوای بارانی ۵۰% تعداد نسلهای تولید شده در کلنی را کاهش داده است، احتمالاً در روزهای بارانی Catastrophy (تحولات ناگهانی طبیعی)پیش می آید یعنی بعلت تغییرات ناگهانی طبیعی، زنبور عسل در زمان نادرست شروع به بستن درب سلولها می نماید.

بعبارت دیگر در اثر این تغییرات زنبوران پرستار نهاد و سرشت خود را از یاد برده (یا فراموش کرده) و شروع به این عمل یا حتی خراب کردن تمام سلولها می نمایند و همچنین در خلال پیشرفت پرورش ملکه در آب و هوای ذکر شده کاهش در وزن آنها مشاهده گردیده است.

به عقیده یکی از دانشمندان موفقیت در امر پرورش ملکه در شرایط جوی بد ممکن نیست، اما عقیده روتنر آن است که شرایط آب و هوای بد و کوتاه در طول تابستان زیاد موثر نبوده ولی در درازمدت موثر است. از طرفی در فصل بهار و پائیز شرایط جوی نامساعد تاثیر بسزایی در پرورش ملکه دارد که این بعلت کاهش درجه حرارت محیط و تاثیر بر روی زنبوران پرستار و رشد نسلها می باشد. البته چنین شرایطی مانع ورود شهد به درون کلنی ها نیز خواهد شد، لذا وضعیت نامطلوبی برای پرورش ملکه پیش خواهد آمد.

بالا بودن درجه حرارت بیش از حد، پرورش ملکه را دچار وقفه می نماید. گزارش از حرارت بالای تیرماه (June) حاکی از کاهش وزن ملکه ها بعلت رها شدن نسل توسط زنبوران پرستار است.

بطوریکه در چنین شرایطی آنها بصورت خوشه در داخل کندو جمع می شوند. در این موقع لازم است برای کندوها سایه بان درست کرده یا کف کندو را بکلی از بدنه جدا کرد تا خنک شود.

شرایط جغرافیائی و محیطی، طول دوره پرورش را در مناطق مختلف تعیین می کنند. بعضی از مناطق دوره پرورش طولانی و بعضی کوتاه دارند.

بطور کلی با یک حساب سرانگشتی می توان گفت که آب و هوای معتدل بهتر از شرایط کوهستانی و نامطلوب است و هچنین کشورهای جنوبی گرم بهتر از شمالی سرد می باشند. بعنوان مثال پرورش ملکه در کلنی های ملکه دار در آلمان (غربی) با مشکلات زیادی روبروست ولی در کشور عزیزمان ایران و فلسطین اشغالی این امر به سهولت ممکن است.

شرایط جغرافیایی و دوره پرورش ملکه:

شرایط جغرافیائی و محیطی تاثیر در آناتومی و عادات خاص زنبو دارد. اختلاف ارتفاع از سطح دریای آزاد در اندازه و طول زبان زنبور تاثیر می گذارد. آزمایش انجام گرفته (در سال ۱۹۶۴) حاکی از آنست که اختلاف ارتفاع از سطح دریای آزاد در طول زبان و رشد سریع حشره موثر می باشد.

برای این منظور نژاد کارنیولی از منطقه کوهستانی با ارتفاع ۷۴۰ متر به پائین تر در جنوب چکسلاواکی با ارتفاع ۱۴۷ متر آورده شد. در نتیجه کوتاه شدن طول زبان ملاحظه گردید ولی تغییری در طول دوره تکامل حشره پدید نیامده است.

همچنین در آزمایشی دیگر با انتقال نژادهای مختلف از جنوب فرانسه به شمال تغییراتی در خرطوم و افزایش در تولید مثل زنبوران ملاحظه شده است.

شرایط جغرافیایی، تغییراتی در کارگران و ملکه ها بوجود می آورد ولی این تغییرات هرگز نمی تواند ژنتیکی یا ارثی باشد. بنابراین در امر پرورش ملکه شرایط جغرافیائی و محیطی از نقطه نظر موروثی بی ارزش است. (ولی از نظر فنوتیپی دارای ارزش می باشد مثلاً کوتاه شدن زبان و عدم استفاده از نباتات شهدخیز با جام گل بلند).

پرورش نسل در کلنی های زنبور عسل بستگی خیلی زیادی به فصل سال دارد. فصل نه تنها تاثیر در مقدار یا تعداد نسل تولید شده دارد بلکه در مورفولوژی کارگران نیز موثر است. خیلی از اعضاء بدن با تغییرات فصل تغییر می کند،از آن جمله وزن بدن، اندازه بدن، طول زبان، بال و پهنای بدن در قسمت آخر بدن. همچنین رشد تخمدانها بستگی زیادی به فصل دارد. بنابراین جای تعجب نیست که ملکه های متفاوت در فصول مختلف سال بوجود می آیند.

گزارشی از کشور مصر در سال ۱۹۶۷ حاکی از پذیرش ضعیف در اسفند ماه (March) نسبت به ماههای اردیبهشت و خرداد است (April – May). بر اساس این گزارش مقدار درصد ملکه های پذیرفته شده در مارس (۱۰ اسفند تا ۱۵ فروردین) ۴۶% ، در اردیبهشت (May) 60% ، و در خرداد (June) 72% بوده است. علت پذیرش بالا در خرداد ماه را درجه حرارت مطلوب یعنی حرارت (بالا) و وجود شهد و گرده ایده آل دانسته اند و اختلافی در وزن ملکه ها در زمانهای ذکر شده مشاهده نگردیده است.

گزارشی دیگر از جنوب ایالت لوئیزیانا Louisiana در آمریکا حاکی از آنست که افت زیاد در پذیرش ملکه ها از اواسط تابستان آغاز می گردد که دلیل آن را کاهش نسل در کلنی ها می دانند.

بهترین زمان در آکسفورد انگلستان ماههای فروردین (April) ، اردیبهشت (May) ، خرداد (June) ، تیر (July) و مرداد (August) می باشد.

Weaver ” در گزارش خود از تگزاس آورده است که بهترین ملکه ها در June تولید می شوند و کیفیت ملکه ها در July و August پائین می آید. همچنین در اوایل ماه May نیز ملکه های نامرغوب تولید می شود.

گزارش دیگری از آسیای مرکزی حاکی از آنست که بهترین زمان برای پرورش ملکه ها، ماههای اسفند (March) ، فروردین (April) ، اردیبهشت (May) و خرداد (June) است که در این ماهها تغییراتی در پذیرش سلولها، اندازه آنها و ملکه ها و تعداد شاخه های تخمدانها ملاحظه نمی شود.

براساس نوشته ای دیگر، بهترین ملکه ها در تاجیکستان در ماه فروردین (April) و در ازبکستان در ماه اردیبهشت تولید می شود و ملکه های تولید شده در ماه اسفند (March) و خرداد (June) خوب نیستند.

بهترین ملکه ها در رومانی در شهریورماه(آگوست) تولید می شود بطوریکه ملکه های تولیدی آگوست سنگین تر و بزرگتر از ملکه های تولید شده در خرداد (June) هستند و بهترین زمان را برای پرورش ملکه در این کشور از ۱۵ فروردین (April) تا ۳۱ شهریور (آگوست) دانسته اند.

همچنین وضعیت ملکه ها در سالهای خوب و بد نیز تغییر می کند بطوریکه در سالهای خوب بهترین ملکه ها در فصل شکوفائی درختان بوده و هر چه به طرف پائیز نزدیکتر شویم وضع آنها بدتر می گردد.

بطور خلاصه شرایط فصلی، یا آب و هوا با جریان شیره نباتی بر روی کلنی ها تاثیر گذاشته و مجموع آنها در تولید ملکه های بد و خوب موثر خواهند بود. روی هم رفته می توان گفت که بهترین زمان برای پرورش ملکه در هر منطقه زمان اوج پرورش نسل است چون که در آن زمان زنبوران پرستار به مقدار زیاد در کلنی ها بوده و کلیه نیازمندیهای شاخونها را برآورده می نمایند و در آلمان (غربی) این زمان از ۱۵ اردیبهشت (May) تا پایان تیر (July) است.

پیدا کردن بهترین زمان برای پرورش ملکه را دوره پرورش نامیده و تعیین آن در هر منطقه و معرفی آن زمان برای زنبورداران یکی از اساسی ترین وظایف کارشناسان زنبورداری می باشد و توصیه می شود در جهت خودکفائی ملکه به هیچ وجه من الوجوه این زمان را از دست نداده و اساس افزایش تولید عسل را منوط به مراعات کردن این امر مهم دانست. اگر دوره پرورش ملکه در کشورهای اروپایی دو یا سه ماه باشد، در ایران با توجه به شرایط آب و هوایی کشور ۱۰ ماه می باشد.

مراعات کردن نکاتی چند در پرورش ملکه:

 تعریف پیوند:

عمل انتقال تخم یا لارو از سلولهای کارگری به شاخونهای ملکه را پیوند گویند.

• سن پیوند: این موضوع که شایع شده است زنبوران پرستار لاروهای پیر را به لاروهای جوان جهت پرورش ملکه ترجیح می دهند حقیقت ندارد. هیچ گونه تفاوتی در پذیرش لاروها توسط زنبوران پرستار ما بین سنین نیم الی ۳ روزگی در آزمایش های تجربی ملاحظه نگردیده است.
• هنگامی که ملکه ها از تخم یا لاروهای جوان (تا ۵/۱ روزگی) پرورش یابند اختلاف کمی پیدا می کنند. ملکه ها هنگامی کاهش وزن نشان خواهند داد که لاروهای مسن جهت پرورش آنها بکار برده شود و این ملکه ها اختلاف معنی داری در تعداد لوله های تخمدان و نسبت اندازه های بدن نشان می دهند. (البته در مقایسه لاروهای مسن تر از ۳ روز با لاروهای جوان ۳۶ ساعته).
• هنگامیکه ملکه ها از تخم یا لاروهای تا ۳۶ ساعته پرورش یابند، اختلاف فاحشی در طول عمر و تولیدات آنها مشاهده نمی شود.
• با بکار بردن لاروهای یک روزه، ملکه های نرمال و بدون عیب حاصل می شود.
• هنگامیکه تخم ها از کندو خارج شده و مدتی بیرون از آن مانده و سپس به منطقه پرورش نسل برگردانده شوند، قدرت زنده زائی خود را حفظ می کنند، بطوریکه اگر تخم ها به مدت یک روز از کندو خارج شوند، تقریباً صددرصد قدرت زنده زائی خود را حفظ می کنند (البته در سن ۵/۰ الی ۱ روزگی). و اگر دو روز خارج از کلنی باشند تا ۵۰% و اگر ۳ روز خارج از کلنی باشند خیلی کم قدرت زنده زائی خودراحفظ خواهند کرد.البته حساس ترین زمان تخمهادر۵/۱ روزگی می باشد و اگر در همان موقع از کلنی خارج شوند فقط قادرند چند ساعت قدرت زنده زائی خود را حفظ نمایند.

• لاروهای مناسب برای پیوند (بین ۰ تا ۲۴ ساعته) اگر به مدت ۲۴ ساعت از کندو خارج شوند می توانند از ۶۵ تا ۱۰۰ درصد قدرت زنده ماندن خود را حفظ کنند. همچنین خارج کردن لاروها از کندو به مدت ۶ ساعت هیچ گونه تاثیری در پذیرش آنها نخواهد داشت.

مطالب مربوط به عمل پیوند:

• فاصله مناسب مابین دو سلول ملکه از مرکز تا مرکز ۲۵/۲ سانتی متر می باشد. با مراعات کردن این فاصله یک کادر پیوندی با ۳ ردیف سلول می تواند از ۴۵ الی ۴۸ سلول ملکه را دربرگیرد و زنبوران پرستار قادرند با بکار بردن روش صحیح این تعداد شاخون را به نتیجه برسانند.
• ژله رویال را می توان در ظروف شیشه ای بدون نفوذ هوا در ۵ درجه سانتی گراد نگهداری کرد و قبل از بکار بردن آنرا کمی رقیق کرده بصورت مایع درآورد و با وسایل پیوند یا یک پیپت یا یک سرنگ بدون سوزن مقدار کمی از آن را در ته سلولها قرار داد. این چنین پیوندی را پیوند تر گویند و انتقال لارو بدون بکار بردن ژله رویال را پیوند خشک گویند.
• وسایل انتقال پیوند باید طوری باشند که به لاروها آسیب نرسانده و براحتی آنها را برداشت نمایند. زنبورداران معمولاً از وسایلی نظیر موی های کلفت برس، پر پرندگان، چوب کبریت یا خلال دندان و آهن سرکج خوب پهن شده یا وسایل مخصوص ساخته شده جهت انتقال لارو برای این منظور استفاده می کنند. در مجموع می توان از میله نازکی که یک طرف آن کج شده (به عرض یک میلی متر) برای انتقال لارو و از طرف دیگر آن (به عرض ۲ میلی لیتر) بعنوان قاشق استفاده کرد.
• نحوه برداشتن لاروها از ته حجرات مسدس به این شکل است که لاروهای ۱۶ الی ۲۴ ساعته را پیدا کرده و قاشق انتقال لارو را به آرامی و در زیر لارو برده بطوریکه قسمت پائین قاشق با ژله آغشته شود و لارو از زیر قسمت منحنی و به آرامی روی قاشق انتقال سوار شود به گونه ای که دو طرف سر و دم آن آزاد باشد و به آرامی آنرا در کف حجره خشک یا تر سلول پیوندی قرار داد. در سیستم های پرورش ملکه معمولاً لاروهای ۲۴ ساعته یا یک روزه را برای سهولت و راحتی کار انتقال می دهند.

 تعریف شاخون (سلولهای ملکه):

به ته فنجان های ساخته شده توسط پرورش دهنده ملکه گفته می شود.

• معمولاً فنجان های ملکه از مومهای تازه پاک شده و تصفیه شده یا از پلی استرن (Polystyrene) ساخته می شوند.
• در پذیرش ملکه ها محدودیت در شکل و اندازه فنجان ها دیده می شود ولی ضخامت دیواره در پذیرش آنها فاقد اهمیت است.
• لاروهایی که در فنجان های ساخته شده به قطر ۹ میلی متر پرورش داده می شوند به علت رسیدن غذای زیاد به آنها سنگین تر از لاروهایی هستند که در فنجان های به قطر ۸ میلی متر یا سلولهای کارگری و یا نرها ساخته می شوند.

برای پرورش ملکه حاشیه یا لبه شان های کارگری که از موم تازه ساخته می شوند بهتر از شانهایی است که قبلاً در آنها ملکه پرورش داده شده است.

• آشنایی یا معرفی فنجان های ملکه قبل از عمل پیوند در پذیرش سلولها بی تاثیر است اما فراهم آوردن شرایط ایده آل پرورش توسط زنبوران پرستار در امر پذیرش موثر است.
• گذاشتن تکه شان قبل از عمل پیوند بصورت تخم یا لارو در نژادهای مختلف به منظور آشنایی بی تاثیر است.
• پذیرش پرستاران از لاروهای کلنی خود و دیگر کلنی ها مساوی می باشد.
• پیوند تر و خشک نسبت به هم مزیتی ندارند (منظور از پیوند تر افزودن یک قطره ژله رویال در ته حجره پیوندی است).
• اگر لاروهای جوان پیوند زده می شوند، پیوند دوبل هم پذیرش آنها را بالاتر برده و هم ملکه های سنگین وزن تولید می کنند. اگر لاروهای مسن تر از ۵/۱ روز در پیوند به کار برده می شود، پیوند دوبل برای آنها بهتر است ولی بطور کلی لاروهای مسن تر از ۵/۱ روزگی برای تولید ملکه مناسب نیستند.

   تعریف ژله رویال:

ماده غذایی لازم برای پرورش لاروها تا سه روزگی و برای تغذیه لاروهای ملکه تا مرحله تکامل و بعد از آن می باشد.که ازغدد هایپوفارنژیال ( Hypopharyngeal Glands)زنبوران جوان ترشح میشود.

• زنبورهای یک کلنی که آماده برای بچه دادن می شوند و یا در کلنی های بدون ملکه که غدد مترشحه غذای نسلی زنبوران پرستار در آنها به خوبی رشد کرده است، عالی ترین شرایط لازمه پرستاری را دارند.
• تاخیر در تغذیه اولیه پیوندها و مقدار تغذیه لاروها با ژله رویال در پرورش ملکه قابل ملاحظه است و این مسئله دقیقاً در رشد و اندازه نهایی ملکه ها تاثیر خواهد گذاشت. زیادی غذا و باقی مانده آن در سلولهای ملکه در فصل بهار تاثیری دروزن ملکه ها ندارد.
• هنوز به درستی مشخص نشده است که کدام زنبور لاروهای ملکه را تغذیه می کنند. قابلیت انعطاف پذیری زیاد از وظایف کارگران است و کما اینکه دیده نشده است خیلی از پرستاران پیر در پرورش ملکه دخالت کنند.
• کلنی پرورش ملکه باید حتماً سالم باشد زیرا هر نوع بیماری زنبوران بالغ بر روی زنبوران پرستار تاثیر می گذارد.
• بهترین نتیجه در کلنی ها زمانی حاصل می شود که در آنها کلیه گروههای سنی بطور متعادل وجود داشته باشند.

• بهترین زمان برای وارد کردن پیوندها زمانی است که کندوی بی ملکه آرام شده باشد. تقریباً دو ساعت برای آرامش آنها بعداز یتیم کردن کافی است.
• سلولهای ملکه در کندوهای یتیم بیشتر پذیرفته می شود اگر آنها با کلنیهای معادل خود در ملکه دارها مقایسه گردند.
• فرضیه ای قدیمی می گوید که حضور نسل روباز کیفیت ملکه ها را بهتر می کند. البته فلسفه این فرضیه را باید در تکنولوژی بکار برده شده آن دانست. اما پرورش ملکه در کلنی های ملکه دار به علت وجود نسلهای روباز غذای زیادی را از زنبوران پرستار طالب است.
• عملکرد زنبوران پرستار برای پرورش (تعداد) سلولهای ملکه در کلنی های مختلف متفاوت بوده و بطور خلاصه می توان آنرا به شرح زیر نوشت:
• در کندوهای ملکه دار تا ۱۵ سلول.
• در کندوهای بدون ملکه با کاهش شدید سلولهای روباز تا ۳۰ سلول.
• در کندوهای بدون ملکه بدون نسل روباز از ۴۵ تا ۶۰ سلول.
• اشل ذکر شده در نژاد کارنیولی در اروپای مرکزی بوده است و سلولهای ملکه تا مرحله سربسته شدن در کلنی مربوطه باقی می مانند. اما اگر کلنی های ذکر شده فقط به عنوان شروع کننده بوده و سلولهای پیوندی بیشتر از یک یا دو روز در آن باقی نمانند، در این صورت می توانند دو برابر مقدار حالت اول را پرورش دهند.
• در کندوهای بدون ملکه به کرات می توان اقدام به پرورش ملکه کرد و این مسئله در کیفیت ملکه ها تاثیری نخواهد گذاشت بطوریکه سه ردیف سلول در ۵ نوبت به فواصل مناسب می توانند ملکه های مطلوبی را به بار آورند و حتی در آنها امکان پرورش ملکه های بیشتری نیز به شرط افزودن زنبوران جوان وجود خواهدداشت. ولی مزیت کندوهای ملکه دار آن است که همیشه به صورت پایه ثابت در پرورش ملکه به کار برده می شوند.
• روشهای بکار گرفته شده برای پرورش ملکه باید متناسب با ظرفیت زنبوران پرستار باشد. هر روشی به نوبه خود خوب است مشروط به اینکه بار سنگین بر زنبوران پرستار تحمیل نگردد.

    نژاد و ژنتیک زنبور:

• یکی از عوامل موثر در پرورش ملکه مسائل ژنتیکی زنبوران است (در فصل هفتم به طور مفصل بحث شده است) ، بطوریکه قابلیت نژادها در این امر مهم متفاوت است و کلاً قابلیت هیبریدها در امر پرورش ملکه مناسب تر تشخیص داده شده است.
• قابلیت پرورش ملکه در کلنی ها متفاوت بوده و هنوز نمی توان آن را مربوط به نژاد یا محیط دانست، ولی از نقطه نظر توارثی از وضعیت های خوب تا معمولی و بلکه بد در آنها مشاهده می شود.

     فاکتورهای خارجی موثر در پرورش ملکه:

• رطوبت نسبی هوا در داخل کندو، در منطقه پرورش نسل از ۴۰ الی ۶۰ درصد متغیر می باشد ولی درجه حرارت خیلی متغیرتر از آن است که فکر شود. حتی درجه حرارت یکسان برای لارو و شفیره وجود ندارد و دامنه تغییرات آن در شرایط سرد و مراحل مختلف رشد از ۳۰ تا ۳۲ درجه سانتی گراد نوسان دارد.
• درجه حرارت ایده آل برای نگهداری شفیره های سربسته ملکه در انکوباتور ۳۵ درجه سانتیگراد است و رطوبت مناسب آن بین ۵۰ تا ۶۰ درصد است، بطوریکه در هنگام نزول رطوبت از ۴۰ درصد پائین تر برای مدت طولانی، پوسته خارجی سلول سفت شده و منجر به مرگ ملکه می گردد.
• شفیره های پیر سلولهای ملکه (نزدیک تفریح) ممکن است برای مدت طولانی در خارج از کندو نگهداری شوند (مثلاً چندین ساعت یا حتی یک روز کامل) بدون اینکه با آسیب پذیری شدید مواجه باشند، ولی لاروها در دوران پیش شفیرگی (۵ روز بعد از پیوند زدن) خیلی حساس بوده، بطوریکه درجه حرارت و تکانهای مکانیکی باعث آسیب پذیری شدید آنها می شود. ولی حساسترین زمان برای تکانهای مکانیکی ما بین روزهای ۱۰ الی ۱۲ می باشد. ولی حساسیت لاروها دو روز مانده به تولد کمتر می گردد و با خیال راحت می توان آنها را جابجا کرد.
• اگر عسل و گرده کافی در کلنی ها موجود باشد، عدم ورود شهد و گرده به درون کندوها برای مدت کوتاه در امر پرورش ملکه اشکالی ایجاد نخواهد کرد. البته باید ۱ الی ۵/۱ ماه قبل از تاریخ پیوند سلولها، خدمات رسانی به کلنی های پرورش ملکه را شروع کرد تا آنها جمعیت کافی برای این منظور داشته باشند. البته جریان شدید ورود شهد به درون کلنی ها نتیجه معکوس در پرورش ملکه خواهد داشت که باید به آن توجه کرد.
• تغذیه های تحریکی اگر در خلال پرورش ملکه بلافاصله قبل از آن صورت پذیرد تاثیری در پذیرش یا کیفیت ملکه ها نخواهد داشت. (تجربه روتنر).
• اگر آب و هوای نامطلوب برای مدت طولانی در منطقه پرورش سلولها حاکم باشد، تاثیر نامطلوب در پرورش ملکه ها خواهد داشت که شرح مفصل آن گذشت.
• بطور کلی می توان بهترین زمان برای پرورش ملکه از نقطه نظر پذیرش سلولها و تولید ملکه های با کیفیت عالی را زمانی دانست که توسعه نسل در شرایط طبیعی در حداکثر مقدار خود باشد.

    روشهای موفق پرورش ملکه:

ممکن است این سوال پیش آید که چرا روشهای متعددی جهت پرورش ملکه وجود داشته و چه لزومی برای دانستن و مقایسه آنها می باشد؟ و چرا یکی از بهترین آنها را انتخاب نکرده و شیوه راه خود نمی سازیم؟

اولین پاسخ این است که هر یک از روشها با توجه به شرایط هر زنبوردار برای وی مناسب و قابل اجرا می باشد. و دیگر اینکه احتمال دارد به علت عدم تجربه کافی یک زنبوردار و مشکلات پیوند زدن و یا مسائلی نظیر آن باشد، و از دیگر فاکتورهای موثر در این زمینه می توان نوع مدیریت و تاثیر آب و هوا را ذکر کرد.از اساسی ترین دلیل ها می توان تعداد ملکه های تولید شده را ذکر کرد. بنابراین تعجب نخواهد داشت که هر زنبوردار روش و متد خود را بکار برده و با اطلاع از متدهای متنوع یکی از آنها را مناسب حال خود تشخیص داده و با آن اقدام می نماید.

کندوهای مادر یا کلنی های مصدر:

در پروسه پرورش ملکه به حالت طبیعی کلیه کارهای پرورش ملکه از مرحله تخم تا خروج از شاخون درون یک کلنی انجام می پذیرد و اما زنبورداران آنها را در کندوهای مختلف که اغلب دو کندو هستند به مرحله اجرا در می آورند.

کندوهای مادر به کلنی هایی گفته می شوند که تامین کننده تخم یا لارو به منظور اهداف پرورش ملکه باشند. بنابراین علاوه بر آنکه در انتخاب آنها باید دقت کافی مبذول داشت، خواهران و قوم و خویش های نزدیک آنها را نیز مد نظر گرفت، چون کلیه خصوصیات توارثی آنها در نتایج به ارث خواهد رسید. پس در درجه اول تولید عسل خوب و نسل فراوان از آنها مورد انتظار بوده و سپس بچه دهی کم که یکی از فاکتورهای مناسب برای آنها به شمار می رود و همچنین توانایی پرورش ملکه در شرایط خاص هر منطقه را می توان از آنها انتظار

داشت. تولید شانهای خوب و منظم و پر از تخم از خصوصیات دیگر آنها است. (بطور خلاصه فاکتورهای ۱۳ گانه بیولوژی و ۳۲ گانه مورفولوژی مصوب کمیته علمی و فنی زنبور عسل ایران).

کلنی های پرستار:

همانطورکه از اسم آن بر می آید وظیفه اصلی کندوهای پرستار، پرستاری از لاروهای جوان و یا تخم هایی می باشد که از کندوهای مادر به آنها منتقل می شوند. بنابراین هر چه پذیرش آنها برای سلولهای ملکه بیشتر باشد، از نظر زنبوردار مطلوب تر خواهند بود و آنها هیچ گونه نقشی در انتقال خصوصیات ارثی به ملکه ها ندارند. کندوهای پرستار به دو دسته شروع کننده (Starter) و خاتمه دهنده تقسیم می شوند. کندوهای شروع کننده مدت کوتاهی از ۱۰ الی ۴۸ ساعت وظیفه نگهداری سلولهای پیوندی را دارند و خاتمه دهنده ها می توانند به دو صورت زیر عمل نمایند:

• تا کمی یا زمان کوتاهی قبل از تولد ملکه ها از آنها پرستاری کنند.
• تا مرحله بعد از بسته شدن درب سلولهای پیوندی پرورش آنها را ادامه دهند. در این صورت می توان به منظور افزایش تعداد سلولهای پیوندی، آنها را به کلنی های دیگر انتقال داد و یا در انکوباتور گذاشت. به هر حال این بستگی به نظر زنبوردار و تعداد ملکه های مورد انتظار خواهد داشت.

نیازمندیهای کندوهای پرستار:

کندوهای پرستار عهده دار پرورش شاخونهای ملکه، به جای نسلهای فراوان کارگری هستند. بنابراین فاکتورهای متعددی در حصول به نتیجه و موفقیت زنبوردار موثر واقع خواهند شد که می توان آنها را به شرح زیر خلاصه کرد:

• نژاد کلنی های پرستار: کندوهای بومی (Country-bees) که قدرت زاد و ولد بالایی دارند برای پرستاری بهتر از کلنی های دیگر (انتخاب شده برای بچه دهی کم) می باشند. دختران لاین هایی که بطریقه اوت کراسی (Outcrossed) حاصل شده و هیبریدهای واقعی را تشکیل می دهند، برای این امر مناسب نیستند.
• وضعیت نسلی و قدرت کلنی های پرستار: کندوهای قوی با نسل فراوان (البته کمی پائین تر از حداکثر توسعه خود) برای پرستاری مناسب خواهند بود که البته وجود زنبورهای زیادی در آنها لازم است. وضعیت مطلوب پرستاری منوط به مراعات کردن مسائل زیر است:

الف) تعداد زنبورانی که برای زمستان گذرانی در نظر گرفته می شود، خیلی زیاد باشند. (تقریباً دو برابر کلنی های معمولی)

ب) وجود زنبوران نر در آنها بهتر است و یا حداقل باید سلول های نر سربسته در آنها موجود باشد.

ج) کلنی شروع به ساختن ته فنجان های ملکه نماید. البته باید قبل از عمل بچه دهی انتخاب شوند.

د) کلنی ها دارای عسل و گرده فراوان باشند.

• وضعیت نامتعادل در کلنی های پرستار به دلایل نامعلوم: بعضی مواقع کلنی های پرستار وضعیت های مختلفی را نشان می دهند. مثلاً یکی از آنها شرایط پرستاری را به خوبی انجام داده و دیگری یا اصلاً آن را انجام نمی دهد و یا به نحو خیلی بدی آن را به انجام می رساند. هنوز دلیل این امر معلوم نشده است.
• سلامتی: کلنی های مریض به هیچ وجه برای پرورش ملکه مناسب نیستند. به خصوص زنبوران پرستار از این امر آسیب فراوانی را متحمل می شوند. بنابراین هنگام پرورش ملکه مواظبت خیلی زیادی لازم است. از مهمترین این بیماری ها می توان بیماری نوزما را نام برد و به همین دلیل است که در کشورهای استرالیا و آلمان همیشه فوماژیلین (Fumagillin) را هنگام پرورش ملکه به کار می برند.
• سن ملکه: کلنی هایی که دارای ملکه پیر هستند جهت پرستاری بهتر از کلنی های دارای ملکه جوان و حتی ملکه های یکساله هستند.
• شرایط مناسب کندوهای پرستار: فراهم آوردن شرایط مناسب تاثیری غیرمستقیم در پرورش ملکه ها دارد. از آن جمله مدیریت و حرکت های زنبوران و یا ایجاد تشنج در آنها را می توان نام برد. کندوهای پرستار باید بر طبق نقشه و به طور منظم و مرتب و متناسب با آب و هوا و طول روز هر منطقه در نظر گرفته شود.

فاکتورهای خارجی موثر در کلنی های پرستار:

مدیریت هیچ کدام از حیوانات اهلی به اندازه زنبور عسل و خصوصاً پرورش ملکه بستگی زیاد به فاکتورهای محیطی ندارند. از فاکتورهای محیطی می توان محل، فعالیت های روزانه مثل پروازها و به طور کلی شرایط کلیماتولوژی جهت تهیه غذا را نام برد.

هوا: یک ماه قبل از شروع پرورش ملکه باید تغذیه های تحریکی متداول شود تا کلنی ها دارای زنبوران جوان با سنین مناسب باشند. هوای بد (زیر ۸ درجه سانتی گراد) برای مدت زمان طولانی تاثیر خیلی نامطلوبی در پرورش ملکه خواهد گذاشت. ولی هوای بد در مدت زمان کوتاه بخصوص بعد از جریان شیره نباتی تاثیری مطلوب در ایجاد سلولهای ملکه دارد (البته در شرایط عادی در کلنی های بچه ده می باشند) اگر میانگین درجه حرارت در شبانه روز ۱۵ درجه سانتی گراد باشد مطلوب ترین زمان برای پرورش ملکه و ساختن شاخون ها در شرایط طبیعی می باشد. به طوریکه حداکثر آن ۱۸ درجه سانتی گراد برای روزهای متوالی ملاحظه شده است.

غذا: ورود شیره نباتی به درون کندوها تاثیر زیادی در پرورش ملکه دارد. تغذیه یا ورود شیره نباتی به درون کلنی ها یک هفته قبل از شروع به پرورش ملکه در زنبوران پرستار خیلی موثر خواهد بود. در اوایل فصل بهار که جریان شیره نباتی توام با جمع آوری مقدار زیادی گرده از نباتات مثل سیب و غیره می باشد، شرایط خیلی مناسبی برای پرورش ملکه

ایجاد می شود.

زمان پرورش نسل هنگامی که کلنی ها غرق در فراوانی شهد و گرده می گردند غذای لاروهای دیگر نیز به مراتب افزایش می یابد. لذا بهترین شرایط برای پذیرش سلولهای پیوندی را به وجود می آورد.

در سال ۱۹۷۲ گزارش شده است که اسید آمینه های ضروری برای پرورش نسل ها لازم هستند. بر اساس این نوشته و نوشته های دیگران اسید آمینه های فراوان از غذای نسلی زنبوران نژاد قفقازی پیدا شده است و اما این مطلب ثابت شده است که گرده بعضی از نباتات تاثیری بهتر از گرده نباتات دیگر در پرورش نسلها دارد. بنابراین هنگام بهار اگر جمع آوری گرده خوب میسر باشد، باید توسط تغذیه تحریکی با استفاده از شربت احتیاجات کلنی ها را برطرف ساخت. چون کندوهای پرورش ملکه نسبت به کلنی های معمولی کمتر نیازمند گرده هستند و به هر صورت رعایت تعادل گرده با عسل به هنگام بهار برای نتیجه گیری بهتر در تولید ملکه ضروری است.

در سال ۱۹۷۳ تابر (Taber) با اندازه گیری گرده ذخیره شده و ارتباط آن با زنبوران نر الگوی خوبی به دست می دهد. بطوری که او می گوید اگر تمام مراحل نسلی در کلنی باشد، ذخیره خوبی از گرده در کلنی انجام می پذیرد.

• اگر نسلی از زنبوران نر وجود نداشته باشد (یا خیلی کم باشد) حداقل در ۴۸ ساعت اخیر گرده خیلی کمی وارد کلنی شده است.
• اگر اصلاً نسل زنبور نر وجود نداشته باشد، در ۷ روز گذشته به مقدار خیلی جزئی گرده وارد کلنی شده است.
• اگر زنبوران نر نارس از کلنی بیرون انداخته شوند، کمبود شدید گرده در ۲ تا ۴ هفته گذشته بوده است.

زنبوران پرستار با حداقل دو کادر پر از عسل به مقدار تقریبی ۴ کیلوگرم و با دو قاب گرده به راحتی می توانند پرورش سلولهای پیوندی را انجام دهند. به خصوص اگر جریان مختصر شیره نباتی نیز در کار باشد. اما اگر جریان شیره

نباتی خیلی شدید باشد، مثلاً روزانه یک کیلوگرم عسل در کلنی ذخیره شود، زنبوران از توجه به سلولهای پرورش ملکه غفلت کرده و لاروهای سلولهای پیوندی خیلی ضعیف تغذیه می شوند و حتی بعضی مواقع لاروهای ملکه گرسنگی می کشند و این موضوع را نیز اکثر زنبورداران می دانند که با ورود شهد شدید به درون کندوها بچه دهی طبیعی از بین می رود.

با ورود مقدار کمی شهد، ولی بطور مستقیم بهترین شرایط تولید غذای لاروهای ملکه حاصل می شود و بدین علت است که پرورش دهندگان همیشه تغذیه های تحریکی را با مقدار کمی شربت مثلاً یک چهارم لیتر مخلوط عسل با آب و شیره برای حداکثر مقدار در یک روز در نظر می گیرند.

در خلال جریان هوای سرد، هنگامیکه درجه حرارت کمتر از ۸ درجه سانتی گراد است، هر نوع پرواز زنبور از بین می رود. لذا پرورش نسل به شدت کاهش پیدا می کند. بخصوص در نژاد کارنیولی، در چنین مواقع اگر درب کندو باز شود تقریباً زنبوران دچار بی حسی و رخوت بوده و شدیداً شروع به نیش زدن می کنند. در این حالت زنبوران تولید صدای وزوز کرده و قادر به پرواز نیستند.

بطور کلی در صورت نبودن محرک های طبیعی در پرورش ملکه می توان با تغذیه مخلوط گرم عسل و شکر تا حدی به آنها کمک کرد.

زمان پرورش ملکه:

بعضی مواقع قبل از فرا رسیدن دوره پرورش ملکه به علت خوب بودن هوا امکان پرورش ملکه میسر می باشد. ولی تجربه نشان داده است که کیفیت این ملکه ها خوب نخواهد بود. بر اساس تجربه کریل (kreil) ملکه های پرورش داده شده قبل از موعد مقرر با عدم رشد غدد زهر توام می باشند. بهترین زمان تشخیص برای مراحل آخر پرورش ملکه در آخر تابستان فراوانی زنبوران نر می باشد که با بیرون کردن زنبوران نر از کلنی مراحل پایانی دوره پرورش ملکه نیز خاتمه پیدا می کنند.

در نواحی که جریان شیره نباتی مثل مناطق کوهستانی باتاخیر توام است، بیرون کردن زنبوران نر خیلی دیرتر از مناطق جنگلی اتفاق می افتد حتی اگر جریان شهد به درونکلنی نیز قطع شده باشد. و با این دلیل است که در مناطق کوهستانی در اواخر تابستان(شهریورماه) لقاح ملکه ها به خوبی امکان پذیر است. در بعضی از مناطق طول دوره پرورش ملکه ۶ الی ۹ ماه به طول می انجامد.

در آب و هوای مدیترانه ای (آسیایی شمالی،فلسطین اشغالی) دو فصل پرورش ملکه مشاهده می شود. فصل اصلی پرورش ملکه در بهار و فصل دیگر در پائیز است (ماههای اکتبر و نوامبر).

تغذیه تحریکی کلنی های پرستار در فصل بهار:

تغذیه تحریکی کلنی های پرستار در هر روز ولی به مقدار کم تاثیر خوبی در آنها دارد. عسل مخلوط با شربت شکر (به مقدار ۲۵/۰ الی ۵/۰ لیتر) در روز بسته به قدرت کلنی لازم خواهد بود. مگر روزهائی که شهد کافی از بیرون به کلنی آورده می شود. ۴ الی ۵ هفته قبل از انتقال سلولهای پیوندی باید تغذیه را شروع کرد تا زنبوران جوان و به مقدار فراوان در کلنی های پرستار موجود باشد.

همچنین هنگام تغذیه برای جلوگیری از بیماری نوزما حتماً لازم است داروی فومیدل B (Fumidil B) به شربت آنها افزوده گردد. اگر قرار باشد به مقدار ۴۰۰ میلی لیتر مخلوط شربت با عسل به کلنی ها داده شود، بهتر است به جای یک نوبت به هنگام غروب، در دو نوبت ۲۰۰ میلی لیتر هنگام صبح و ظهر تغذیه شوند.

برای خرید ملکه کارنیکا با شماره تماس : ۰۹۱۴۲۳۲۸۰۱۴به مدیریت : شهبازی تماس بگیرید.

عملیات لازم برای پرورش ملکه زنبور عسل

با توجه به مطالب فصل اول وآشنایی مختصر بااصطلاحات و واژهای مرسوم در امر پرورش ملکه ” در این فصل به عملیات اجرایی میکانیسم پرورش ملکه می پردازیم.

ساختن شاخون ” جایگاه یا سلولهای ملکه :

در اصطلاح زنبور داری به مکان پرورش ملکه زنبورعسل شاخون گفته میشود. که اندازه آن بزرگتر از جایگاه سلولهای نر وکارگران است. از ظاهر شبیه به پستانک گاو بوده وجهت قرار گرفتن آن در روی کادرها یا زیر نسلهای کارگری وعمود بر آنها میباشد. مواد لازم برای ساختن شاخونها مومهای تازه” پاک وتصفیه شده یا پلی استرن میباشد.

در جهت ساختن شاخون ازموم و قالبهای چوبی تکی یا گروهی (در سیستم گروهی تعداد چوبها بیش از یک عدد ودر روش دولیتل حد اکثر تا ۱۵ عدد میباشد) استفاده می کنند.

که انتهای این چوبهامخروطی گرد و به اندازه ۹-۸ میلیمتر(میانگین ۵/۸) می باشد.که بااستفاده از موم مذاب” آب سرد وآب صابون آنها را بوجود میاورند درمطالب زیر به توضیحات آنها می پردازیم.

اندازه این ظروف متناسب با تعداد شاخونهای مورد نیاز میباشد. اگر شاخونها بصورت کم ومحدود بخصوص در مناطق صحرایی وخارج از مناطق مسکونی باشدازدو ظرف کوچک وبزرگ که بتوانند در توی هم جای بگیرند استفاده میکنند.

مثل دو قابلامه کوچک وبزرگ خوراک پزی . بطوریکه بتوانند براحتی در توی هم جا بگیرند. در ظرف کوچک موم تازه ” پاک وعاری از هر نوع ضایعات ودر ظرف بزرگ آب می ریزند. بدین ترتیب یک موم ذوب کن دو جداره صحرایی بوجود میاورند. بجای ظروف خوراک پزی از دوقوطی کنسرو خالی شده که براحتی در توی هم جابگیرند میتوان استفاده کرد. دو ظرف کوچک دیگر از جنس پلاستیک یا هر ماده دیگر برای نگهداری آب سرد وآب صابون استفاده میکنند.

شکل -۱- ۱-۲ از موم دوب کن صحرایی یا قابلامه ای

در صورت ساختن تعداد زیاد شاخون از قالب های چوبی گروهی به روش دولیتل یا دیگران استفاده میکنند که میکانیسم عمل آن بشرح زیر است.

در روش دولیتل از ۱۳الی۱۵ چوب که انتهای آنها مثل تک چوب به ۹-۸ میلیمتر(۵/۸) مخروطی گرد منتهی شود استفاده میکنند. این چوبها در یک قالب چوبی که از دو انتها براحتی با دست قابلیت جابجایی داشته باسشد قرار داده میشود. چوب های مذکور یا توسط زنبور دار ساخته شده یا ازفروشگاهای وسایل زنبور داری خریداری میشوند.

یک سانتیمتر انتهای طولی قالبهای چوبی حایز اهمیت هستند ارتفاع طول چوب بستگی براحتی کار عامل دارد.

شکل۲-۱-۲ تیرک گروهی چند تایی دولیتل

شکل ۳-۱-۲ الحاق فنجانها به تیرک با موم

شکل ۴-۱- ۲ جداکردن چوبهای فرم یافته از فنجانها بعد از فرو بردن در آب سرد

۲-۱-۲- ظرف دو جداره ذوب موم :

یک ظرف دو جداره ازجنس آهن سفیدیا از نوع شیروانی وغیره ” که بطول ۶۰-۵۵ وبعرض ۲۰-۱۰ وبه ارتفاع ۲۰-۱۵ سانتبیمتر بطوریکه قالب های چوبی تولید سلول به آسانی در آن جای بگیرد فراهم میکنند . درجدار خارجی آب در جدار داخلی موم تازه ” پاک تصقیه شده ریخته میشود. مقاومت این ظرف دو جداره طوری باید باشد که مدتهای طولانی بتواند در روی شعله آتش دوام بیاورد بنابراین در ساختن یا خرید آن باید نهایت د قت بعمل آید.

ظرف آب سرد وآب صابوب پیروی از اندازه ظرف ذوب موم دارد.که جنس آنها را از پلاستیک یا هر مواد دیگر میتوان انتخاب کرد مثل تشطک های پلاستکی موجود در بازار. در تهیه این ظرف باید دقت بعمل آید تاقالبهای مومی تولید سلولها بآسانی درون آنها قرار بگیرند

شکل۵-۱-۲- جدا کردن فنجانک های ملکه در تشطک آب سرد

۳-۱-۲- تیرک یا زهواره چوبی شاخونها :

کادر های چوبی پهن وصاف بطول تقریبی طول کادر در کندوهای نوع لانگستروث باندازه تقریبی ۴۴-۴۱ (۵/۴۲) سانتیمتر وبعرض ۵/۲وبه ضخامت ۵/۱-۱ سانتیمتر در نظر میگیرند

شکل۶-۱-۲

در روی تیرک چوبی مقدار موم پاک ومذاب ریخته پس از سفت شدن موم شاخونهای ساخته شده را در روی آن قرار میدهند. سپس دور شاخونها موم مذاب ریخته وباعث استحکام شاخونها میشوند.

۴-۱-۲- نحوه ساختن شاخونها :

ابتدا کلیه وسایل کار رادر روی یک میز کار یا کندو( در عملیات صحرایی شاخون سازی) قرار داده مقداری موم تازه وتمیز وپاک یا تصفیه شده درجدار داخلی ظرف ذوب موم قرار داده ودر جدار خارجی آب ریخته میشود. بعد از ذوب موم آنرا در حرارت پایین نگهداری میکنند تا موم براحتی بروی قالبها چوبی بچسبد.

آب سرد وآب صابوب در جوار ظرف موم ذوب کن قرار داده میشود. در هر دو روش قالبهای انفرادی وگروهی در توی آب سرد قرار داده تا کاملا خنک شوند سپس در آب صابوب بی بو فرو برده تا انتهای قالبها لغزنده شوند آخر سر قالبها رادر توی موم مذاب به ارتفاع تقریبی یک سانتیمتر فرومیبرند تاموم کاملا به قالب بچسبد.

اگر درجه حرارت موم بالا باشد چسبندگی صورت نمی پذیردموم شل شده واز روی قالب جاری میشود. درجه حرارت موم بهتر است در حد ذوب یعنی ۷۰-۶۵ درجه باشد. اگر چسبندگی در بار اول ودوم فروکردن قالبها صورت پذیرد بسیار خوب میباشد در غیر این صورت چند بار باید قالب را بیرون آورده ومجد دا توی موم مذاب قرار داد.

اصولا ضخامت موم قرار گرفته در روی قالب باید طوری باشد که استحکام کامل را به شاخون ها بدهد وهنگام نصب در روی تیرک یا زهواره مشکل بوجود نیاید.بعد از ساحته شدن شاخونها انفرادی یا گروهی آنها رادر روی تیرک یا زهواره آماده شده میگذارند وبوسیله فرد کمکی توسط قاشق یا موم ریز مقداری موم مذاب در کنارشاخونها می ریزند.

در انجام این عملیات نباید دست عامل لرزش داشته باشد باید محکم وسفت قالبهای گروهی را گرفته وموم مذاب دور آنها بریزد. در قالبهای انفرادی بدون کمک فرد ثالث ” عامل میتواندقالب شاخون دار را روی تیرک قرار داده وبادست دیگر موم مذاب دور آن بریزد.

درهر صورت بعد از کمی استحکام وجامد شدن مجموعه تیرک وقالب شاخون را توی آب سرد قرار داده وبراحتی قالبهای چوبی را از شاخونها جدا میکنند. آخر سر درون شاخونها توسط آب سرد وتمیز شستشوداده تا باقی مانده آب صابون در کف شاخونها شسته شده وتمیز شوند بد ین ترتیب شاخونها عاری از هر ناخالصی شود. تیرک های شاخون دار را در شیار کادر های قبلا آماده شده قرار میدهند. این کادرها دو یا سه تیرک میتواند در خود جای دهد. سپس آنها را در کندو های خالی یا درکمد ذ خیره سلولها ملکه نگهداری میکنند.

برای خرید ملکه کارنیکا با شماره تماس : ۰۹۱۴۲۳۲۸۰۱۴به مدیریت : شهبازی تماس بگیرید.

شکل۷-۱-۲- کادر دوتیرک وکادر سه تیرک

شکل۷-۱-۲- کادر دوتیرک وکادر سه تیرک

بعضی از زنبور داران بجای شاخونهای مومی از شاخونهای پلاستیکی مصنوعی استفاده میکنند که جنس آنها از مواد پلی استرن بوده باید از فروشگاهای زنبور داری خریداری شده ودر روی زهواره ها مثل شاخونها جای داده شوند یا از مدلهای مثل جنتر با وسایل کار مختص خود استفاده شود.

۲ -۲- ابزار مورد نیاز پیوند :

عمل انتقال لاروهای یک روزه بفرم حرف سی شکل انگلیسی رااز سلولهای کارگری به شاخونهای ملکه را پیوند گویند. این انتقال بایدطوری انجام پذیرد که لاروها حد اقل گرسنگی را کشیده وصحیح وسالم وبدون ضخمی شدن وآسیب دیدن انتقال پیدا کنند. وسایل مورد نیاز پیوند بشرح زیر خلاصه میشود.

۱-۲-۲- سوزن پیوند:

هر نوع وسیله ممکن برای انتقال لارواز داخل سلولهای کارگری به داخل سلولهای ملکه یا شاخونهای مومی یا پلا ستیکی را سوزن پیوند گویند. سوزن پیوند باید طوری باشد که به لاروها آسیب نزده وبراحتی آنها رابرداشت نماید. برای این منظور از وسایلی نظیر موی های کلفت بورس” پر پرندگان”چوب کبریت” خلال دندان ومیله آهنی استفاده میکنند.

بهترین نوع سوزن پیوند میله فلزی ضد زنگ یا استیل میباشد. که یک طرف سر آن کج شده بعرض یک میلیمتر برای انتقال لارو وطرف دیگر آن بعرض دو میلیمتر برای انتقال ژله رویال میباشد. برای سهولت انتقال لارویک زا ویه ۳۰ درجه به سر باریک آن میدهند. سوزنهای ساخته شده از مواد استیل یا پلاستک خود کار از نوع امریکایی وچینی در بازار موجود است میتوان از آنها استفاده کرد

سه نوع پیوند خشک” تر ومضاعف در زنبورستانها اعمال میگردد معمولی ترین وراحت ترین آن نوع پیوند خشک است. بنحویکه ابتداطرف باریک سوزن پیوند را در ژله رویال یکی از حجره های کارگری آغشته به ژله کرده سپس آنرا در سلولی که هدف انتقال لارو آن است فروکرد.

معمولا از بحش پشتی لارو سوزن پیوندی راوارد نموده لارورا سوار بر سوزن مینمایند بنحویکه از دوطرف سر ودم لارو آزاد در روی سوزن قرار بگیرد. بعد از برداشت ” لارورا به آرامی وارد شاخون کرده با استفاده از سر یا دم آزاد لارو آنرا به سهولت در توی شاخون قرار میدهند.

شکل ۸-۱-۲ انتقال لارو ۲۴ ساعته

در پیوند تر مقداری ژله رویال را با آب مقطر( تقریبا نصف به نصف) مخلوط کرده با طرف پهن سوزن پیوندی کمی از آنرا به درون شاخون انتقال داده وسپس لارورا وارد میکنند.
در پیوند مضاعف بار اول بطریق پیوند خشک یا ترلارویها را وارد شاخونها کرده وآنها را بمدت۲۴ ساعت در بخش مرکزی قسمت نسل کندوهای پرستار قرار میدهند. درروز دوم ” لارو اولی را خارج کرده یک لارو تا ۲۴ ساعته وارد آن میکنند.

اصولا پیوند تر یا مضاعف برای جلوگیری ازگرسنگی کوتاه مدت لاروها بوده ودارای محسناتی میباشد ولی زحمات آن زیاد است. در موسسات پرورش ملکه از آنها استفاده نمیکنند. مگر برای اهداف تحقیقی وپژوهشی خاص. اکثر پرورش دهندگان ملکه از پیوند خشک استفاده میکنند.

۲-۲-۲- انتخاب لارو حرف سی انگلیسی یا ۲۴ ساعته :

لاروها ی جوانتر از ۲۴ ساعته برای پیوند انتخاب شوند کار انتقال مشکل خواهد بود. اگر لاروها مسن تر از ۲۴ ساعته انتخاب شوند(حد اکثر تا ۳۶ ساعته) احتمالا گرسنگی کشیدن لاروها عوارضی کاهشی در تعداد لوله های تخمدانها ایجاد میکند. مقاومت لاروهای ۲۴ ساعته در خارج از محوطه ژله رویا ل زیاد بوده و عمل انتقال بسهولت امکان پذیر است. بنابراین در اکثر کشورهای پرورش ملکه لاروهای تا ۲۴ ساعته را ترجیح داده میشود.

در موسسات پرورش ملکه برای تشخیص وسهولت کار لاروهای ۲۴ ساعته از قفس های محبس ملکه استفاده میکنند. برای این منظور یک پوکه قهوه ای رنگ مطلوب تخم گذاری ملکه انتخاب کرده وآنرادرون قفس ملکه قرار داده سپس ملکه را وارد میکنند . بطوریکه کارگر ها براحتی به قفس وارد واز آن خارج میشوند ولی ملکه به دلیل درشتی قفسه سینه نمیتواند از آن خارج شود.

بمدت ۴ روز قفس ملکه را در بخش مرکزی نسل کندوی قوی قرار میدهند اگر کلنی خیلی قوی باشد در مدت چند ساعت استقرار قفس” ملکه تمام حجره های آنرا تخم ریزی می نماید. در چنین شرایط در پایان روز چهارم تمامی لاروها نزدیک ۲۴ ساعته خواهند بود. بنابراین پوکه را خارج نموده وبدون شک وتردید از لارو های آن استفاده میکنند.

انتخاب لارو از ملکه های اصلاح شده فوق العاده حایز اهمیت است ونقش عمده واساسی در بوجود آمدن ملکه های مرغوب آینده دارد. بنابراین در هر دوصورت تولید ملکه های خود کفایی برای زنبورستان خود و ملکه های فروشی برای دیگرزنبورداران باید به این امر مهم توجه خاص مبذول کرد.

شکل۹-۲-۲- سوزن پیوند

شکل ۱۰-۲-۲ سوزنهای پیوندی به فرم های مختلف

شکل ۱۱-۲-۲ قفس محبس ملکه

۳-۲-۲-تخته شیبدار:

برای استقرار کادر های حاوی لاروهای ۲۴ ساعته تعبیه تخته شیب داریک یا دوطرفه لازم است این تخته در روی میز پیوند با استقرار محور چوبی یک یا دوطرفه با زاویه ۳۰ درجه مستقر میگردد. بطوریکه زاویه تخته شیب دار دید مناسب برای خارج کردن لاروها از سلولهای کارگری را مهیا میکند. در فرم دوطرفه دو نفر همزمان میتوانند از دو طرف کادر لارو ها را استخراج کنند. ولی در فرم یک طرفه امکان کار برای یک نفر میسر است.یک چراغ پیوند زنی با نور کافی جهت مشاهده لاروها کمک رسان خواهد بود.

۴-۲-۲- اطاق پیوند :

در موسسات پرورش ملکه اطاق پیوند زنی متناسب با تعداد ملکه های تولیدی میباشد. ابعاد این اطاق پیروی از تعداد کارگران پیوند زن وملکه های تولید شده است. درجه حرارت برای اطاق پیوند زنی ۳۲-۳۰ ورطوبت نسبی ۶۰-۵۰ در صد میباشد.

ابعاد اطاق باید طوری باشدکه تخته شیب دار” چراغ پیوندزنی وچند عدد کندوهای حاوی پوکه های لازم برای لاروهای ۲۴ساعته وهمچنین کندوهای دارای شاخون های پیوند ومیز کاردر آن جای بگیرند.
در پیوندزنی صحرایی امکان اطاق پیوند مشکل یاغیرممکن است. در چنین مناطقی باید ازمحوطه سر پوشیده مثل چادر زنبوردار یا اطاقک سیار استفاده شود. بطوریکه آفتاب مستقیم به کادر های لارودار

نرسد وحجم کاررا کمتر گرفته وسعی شود عمل پیوند زنی در مکان دور از تابش آفتاب انجام گیرد. ودر صورت نیاز به ملکه های زیاد” تعداد روزهای بیشتر اختصاص این عمل باشد. استفاده از پارچه های مرطوب برای شاخونهای پیوند خورده تا حدی کمک به زنده مانی آنها کرده واز خسارات وارده جلوگیری می نماید. ولی بهتر است طول زمان پیوند زنی را کوتاه تر کرده وسعی شود بلافاصله بعداز عمل پیوند آنها را به کندوهای پرورش ملکه انتقال داد. در هنگام پیوند زنی لاروها را ازخطر سرما وخشک شدن باید محفوظ داشت.

۱-۳-۲- کندوچه جفتگیری :

کندوچه جفتگیری ” کندوی کوچکی است که حاوی چند صد عدد(۵۰۰عدد) تا چند هزار زنبوران کارگر ونرمی باشد.این کندوچه مکان لقاح ملکه های باکره است. شاخونها از روز ۱۴ نسلی به آنها منتقل میسوند. بطوریکه در خلال یک یا دوروز ملکه های باکره متولد خواهند شد. وبا نر های مورد نظر در محوطه جفگیری عمل لقاح را انجام خواهند داد.

ملکه ها بعد از چند روز استقرار در کندوچه واطمینان از شروع تخم گذاری آنها” گرفته شده در قفسهای ملکه همراه چند عددزنبورکارگر بعنوان ملازم عازم بازارفروش میشود. در تولید ملکه های آزمایش شده واصلاح شده مدت زمان طولانی ملکه ها در کندوچه سپری خواهند کرد بنابراین هزینه تولید آنهاافزایش خواهد یافت.

۲ -۳-۲- انواع کندوچه های جفتگیری :

کندوچه بسته به اینکه در بخش درونی خود دارای یک خانه برای پرورش یک ملکه یا دوخانه برای پرورش دوملکه باشد به آنها کندوچه یک خانه ای یا دو خانه ای گویند. اگر دارای سه خانه باشد برای پرورش سه ملکه ودر چهار خانه ای برای پرورش چهار ملکه والی آخر.

این کندوچه ها حداکثر تا هشت خانه منظور شده اندولی مرسوم ترین ومتداو ل ترین آنها یک ” دو وسه خانه ای در زنبورستانها می باشد.
کادرهای درونی کنوچه بهتر است مشابه کادر های کندو های پرورشی باشد. اگر از آنها کوچکتر در نظر گرفته شود مشکلاتی بوجود میاید. از آنجاییکه کندوچه ها قادر به تامین مایحتاج خود نیستند مرتب از کندو های پرورشی کمک دریافت میکنند لذا هم اندازه بودن کادرهای آنها سهولت کمک رسانی را امکان پذیر مینماید.

تعداد کادر های این کندوچه ها در نوع یک خانه ای ۴-۳-عدد” در نوع دو خانه ای در هر خانه ۴-۳ عدد در نوع سه خانه ای در هر خانه فقط سه کادر در نظر گرفته میشود. خیلی از موسسات پرورش ملکه برای موفقیت بیشتر ملکه از نوع تک خانه ای آن استفاده میکنند. بعضی از تولید کنندگان بزرگ ملکه مثل ویور در امریکا از نوع دوخانه ای آن استفاده میکند.

قسمت درونی کندوچه بوسیله فیبریا تخته نازک در طول بدنه وروپوشهای پارچه ای یا فیبری در بخش فوقانی از هم جدا گشته ” دو یا سه خانه کوچک را تشکیل میدهند. شبکه پرواز برای دو خانه ای با زاویه ۱۸۰ درجه در نظر گرفته میشود.

بعبارت دیگر شبکه پرواز برای یک خانه در بخش جلویی کندو” شبکه پرواز دیگر در بخش پشتی آن میباشد. اگر از دو رنگ متفاوت در بخش جلویی وپشتی کندوچه استفاده شود ملکه ها هنگام بازگشت از تلقیح های اکتشافی ولقاحی براحتی کندوچه خود را پیدا خواهد کرد.

کندوچه هایی سه خانه ای برای زنبورداران کوچک ودر حد خودکفایی با تولید چند صد عدد ملکه محدود برای خود یا نزدیکان زنبوردار مناسب خواهد بود. اگر سیستم زنبور داری از نوع کندوهای لانگستروث است بااستفاده از کندوهای کهنه یا سایر کندو هاییکه آزاد هستند استفاده میشود.

جعبه این کندوچه هایک جعبه معمولی لانگستروث بوده وبخش درونی آن به سه قسمت توسط دولایه فیبر یا تخته نازک تقسیم میشود. در قسمت فوقانی هر خانه بوسیله پارچه های موجود در زنبورستان پوشیده میشود. بطوریکه سه خانه کاملا مستقل با دوتکه فیبریاپارچه ساخته میشود. بسیار مقرون به صرفه خواهد بود.

دوشبکه پرواز در قسمت جلو وعقب کندو ویک شبکه در یکی از طرفین کندوچه ایجاد میشود. لازم است هر طرف کندوچه یک رنگ متفاوت مثلا در جلو سفید ” در طرفین زرد در پشت سبز یابنفش باشد.

باین ترتیب هر کندوچه باشبکه ۹۰ درجه ای ورنگ متفاوت از هم تفکیک میشوند این امر در برگشت ملکه ها ازپروار های اکتشافی ولقاحی کمک رسان خواهدبود تا آنها اشتباها به کندوچه های دیگر وارد نشوند.

شکل ۱ -۳-۲ چهار خانه ای

شکل۲-۳-۲نوکلیوس چهار خانه ای

شکل۳-۳-۲- نوکلیوس دو خانه ای

شکل۴-۳-۲- نوکلیوس سه خانه ای

ملکه جفت خورده هنگام برگشت از پروازهای لقاحی بدلیل نزدیک بودن شبکه پرواز کندوچه ها احتمالا وارد کندوچه بیگانه شود در چنین شرایط منجر به مرگ ملکه خواهد شد بنابراین کندوچه هایی ۸-۶ خانه ای عملا کاربرد ندارند . کندوچه چهار خانه ای با کادر های کوچک ونگهداری آنهابرای سال بعد مستلزم هزینه وجا میباشد لذا از این نوع کندوچه ها استقبال نمیشود.

دراین کندوچه ها هر طرف دارای یک شبکه پرواز ورنگ جداگانه دارد یعنی ۴ نوع رنگ در چهار طرف بکار برده میشود.

۴-۲- سایر وسایل خدمات رسانی ملکه :

این گونه وسایل جهت سهولت کار وحفظ امنیت ملکه های تولیدی کاربری دارد وبطور خیلی مختصر به آنها اشاره میکنیم.

۱-۴-۲- چوب یا تخته حمل سلولهای ملکه :

این تخته بشکل مکعب مستطیل به طول ۲۵-۲۰″ بعرض۱۴-۱۲ وبه ارتفاع طول شاخون تقریبا ۱۰ سانتیمتر میباشد. شاخونها بنحوی در تخته حمل قرار داده میشود که آسیب به آنها در حین انتقال نرسد. بعد از قرار دادن شاخونها در تخته انتقال بهتر است با پارچه خیس پوشانده شود.

۲-۴-۲- جعبه خدمه ریز:

این جعبه برای وارد کردن زنبوران کارگر همراه ملکه کاربرد دارد. اصولا از چند سوراخ به اندازه سوراخ های قفس ملکه در روی آن تعبیه شده است .توی جعبه را پر از زنبور کرده قفس های ملکه را بالای آن نصب میکنند زنبوران طبق خاصیت بالا روندگی وارد قفس میشوند . تعداد زنبورها به۱۰-۸ عددکه رسید قفس را از جعبه جدا کرده ملکه را وارد آن میکنند.

۳-۴-۲- قفس حمل ملکه :

این قفس ها از چوب یا پلاستیک ساخته میشوند .در دوانتهای آنها سوراخی وجود دارد از یک سوراخ نبات ملکه واز سوراخ دیگرملا زمان ملکه وخود ملکه را وارد میکنند . تا ملکه ها صحیح وسالم بدست زنبورداران برسد. اگردر زمان انتقال هوا گرم باشد ومدت ماندگاری ملکه ها درتوی قفس به چند روز ( ۷-۱روز) برسد.

دادن آب تمیز به همراهان ملکه ضروری میباشد. بنحویکه قفس ها را در روی میز یا سطح صا ف قرار داده با پارچه یا پنبه مختصر خیس شده روی طوری های قفس میکشند. در حالت ناچاری میتوانند مقدار آب تمیز در لیوانی ریخته انگشت دست را توی آن برده وروی توری سیمی قفس کشید بطوریکه آب نباید در قفس جاری شود بلکه بصورت قطرات درلایه های تور سیمی جای بگیرد.

برای خرید ملکه کارنیکا با شماره تماس : ۰۹۱۴۲۳۲۸۰۱۴به مدیریت : شهبازی تماس بگیرید.